• हिहिला यहि
  हिहिला यहि नेपाल ििाजवादी पार्टीका उपाध्यक्ष िुनिुुन्छ ।
  “परम्परागत कम्यहुनष्टनेताको भाषणभन्दाउिााँको भाषणिा िार्किसवादको फराहकलो व्याख्या रोचक, कलात्िक रििय-
  िान्दहभकस िुन््यो । यिााँिम्ि हक ििाभारत, रािायणका श्लोक, कथािरू पहन बीच-बीचिा राखी व्याख्या गनस
  भ्याउनिुुन््यो
  आज प्रदीप हगररजी िािीिाझ िुनिुुन्न। यहतखरे उिााँको खााँचो ििििु भइरिके ो छ । अहिलेनेपालका परम्परागत
  पार्टीिरू चािेत्यो काङ्ग्रेि पार्टी िोि्वा कम्यहुनष्ट पार्टीिरू िोऊन; ् जनताको अगाहि हवस्थाहपत िुदाँैगइरिके ा छन्।
  त्यिैले, हिजोआज नेपाली जनतािरू वकै हपपक पार्टीको खोजीिा छन्। अहिलेनेपालका परुाना नेतािरू हवचारिा
  बािी, हवहििा हवचौहलया, उिरेिा बढूो भइिकेका छन्। नयााँनेतत्ृव, नयााँहवहि र नयााँयुवापस्ुताको खोजी भइरिके ो
  छ । अहिले जनआन्दोलनर जनयद्धु को बललेस्थाहपत ििावेशी लोकतन्र, ििावेशी हवकाि, पहिचान र अहिकारको
  आिारिा िङ्ग्घीयता िरापिा पदैगइरिके ो छ । प्रदशे १ िा त्यिााँका जनता पहिचानिहित अहिकारको आिारिा
  नािाङ्ग्कनको
  लाहग ििकिाउहररिके ा छन्। प्रदशे कोनाि भगूोलका आिारिा ‘कोशी’ नािाङ्ग्कन िाहनरिके ा छैनन्। यहतखरे प्रदीप
  हगररको खोजी भइरिेको छ, जिले वगीय, जातीय, क्षेरीय, लैङ्ग्हगक, दहलत र अपपिङ्ग्ख्यकका िक अहिकारका
  लाहग ििैंिाथ हदइरिनिुुन््यो । जिलेपरम्परागत पार्टी र हवचारिीन नेताको आलोचना गदैआइरिनिुुन््यो ।
  िन्१९८० हतर ि भारतिापहढरिके ो बेला प्रदीपहगररलाई आकलझकु ल दहेखन््यो । प्रत्यक्ष िाक्षात्कार तब िुन थापयो
  जब िािीले हनकापने पहरका हझपकोको लाहग लेख िाग्न जान्थें । िो पहरकाद्वारा आयोहजत अन्तहियािा उिााँ बोपन
  आउनिुुन््यो । त्यहतबेलािम्ि ि र बाबरुाि भट्टराई कम्यहुनष्ट पार्टीका िदस्य भइिके का हथयौं । अतः उिााँनेपाली
  काङ्गरेिकोनेता भएरपहनउिााँको िखु बार्ट िार्किसलेहननर रोजा लर्कजम्ेवगकस ा कुरा िन्ुदा ि हजज्ञािुर अचहम्ित िनकुा
  िाथैवापल पदथस े। परम्परागत कम्यहुनष्ट नेताको भरणभन्दा उिााँको भाषणिा िार्किसवादको फराहकलो व्याख्या रोवकस,
  कलात्िक र ििय िान्दहभकस िुन््यो । यिााँिम्ि हक ििाभारत, रािायणका श्लोक, कथािरू पहन बीच-बीचिा राखी
  व्याख्या गनसभ्याउनिुुन््यो ।उिााँको ज्ञानको भण्िार िाहित्य, िंस्कृहत, राजनीहत, अथसशास्त्र, ििस, उत्पीहित जाहत, क्षेर,
  हलङ्ग्ग, दहलतका िाँगिाँगैराहरिय अन्तरासहरिय आनलेििते भररपणूसिुन््यो ।उखान-र्टुर्कका, श्लोक र कथाििेत घिुाएर
  दशकस लाई िोहित पानसिर्कनिुुन््यो ।

िैले जहत नहजकबार्ट उिााँलाई हचन्दै गएाँ, त्यहत नैउिााँलाई बाबरुाि भट्टराईजस्तोदख्ेन थालें।दवुैजना हकताबका कीरा,
आदशसवादी, हवचारिा पोख्त, हजज्ञािुर िरल । दवुैजनालेभारतिा पढेको िाथैजएेनयिूा पढेका, दवुैपर्टक- पर्टक
जले गएका । दवुैपार्टीहभर लोकतन्रको वकालत गने। दवुैआयसखि ििदुायका भए तापहन िङ्ग्घीयताका पक्षिर,
उत्पीहित जाहत, क्षेर, हलङ्ग्ग, दहलतको वकालत गदैआएका । दवैु, परुुष भए तापहन िहिलालाई िनेेदृहष्टकोण
फराहकलो िारनभएर िशक्तीकरणका हनहम्त िररिर्टे्ने।दवुैजना शािनप्रणालीिा प्रत्यक्ष हनवासहचत रारिपहत/प्रिानिन्री
र ििानपुाहतक िदनको पक्षिर । दवुलै ाई रोजा लर्कजम्ेवगसिनपनेतर स्र्टाहलन िननपने। दवुैजना िदनिा बोलेर कुनैन
कुनैछाप छोहिरिने। दवुकै ो िखु बार्ट िंस्कृत, अङ्ग्रेजी, हिन्दी भाषाको िाराप्रवाि रूपिा ज्ञानको िारा बहगरिने। दवुै
जना हवचारका िनी भएर पहन घर-व्यविारिा भनेकिजोर । प्रदीपजीको घरिा भर्टे्न जााँदा कहिलेकािीाँभारती
हिलवालिाँग भर्टे िुन््यो । त्यो घरिा कुनैबच्चा, वद्धृ वद्धृ ा वा पररवार दहेखदं नै्यो । एक-दईु जना कायसकतासभहेर्टन्थे।
भारतीलाईदख्ेदा शरूु-शरूु िा लाग््योउनीपहन कायसकतासिुन्हक !पहछ उनकोिाउभाउदेखपेहछ प्रदीपजीको गलसफ्रेन्ि
िो हक िाँगैबस्ने(हलहभङ्ग र्टुगदेर) जोिीिो अथवा लोग्ने-स्वास्नी? भन्नेलाहगरिने। अङ्ग्रेजी फररसबोपने, जीउ िलसर्कक
परेकी, हचहर्टर्कक दहेखएकी र जाफ्नो कुरा हनिसर्ककिंग राख्नेभएकालेउनी शिररया बेिोराकीदहेखने। चिपी, उनको बेग्लै
अप गिा परेको हथयो । तर, िैले उनीिरूबीचको िम्बन्िबारे कहिपयै पहन िोहिन। उनीिरुको िम्वन्ि देखेर िलाई पहन
ििज लाग्यो । हकनहक, बाबरुाि र िरेो िम्बन्ि अद्याहप पाररवाररक भए पहन बढी िाथीजस्तो छ। ि पहन शठररया,
पढेकी, अङ्ग्रेजी बोपन जानेकी। उनी र ि तदुैिहिलाबादी । प्रदीपजीको दिेानापहछ िरेो भारतीरनग अझ नहजकको
िम्बन्ि िुनपग्ुयो ।उनलेत प्रदीपिाँग हववािनैगरेकी रहिछन्। त्योपहनिाम्रो जस्तैकोर्टसन्यारेजको िाध्यिबार्ट।उनको
पहन एउर्टै िन्तान, िरेो पहन एउर्टै। फरक यहत िार हक उनको एउर्टा छोरा (पहिलो श्रीिानबार्ट) ् २ िेरो एउर्टी छोरी
बाबरुािबार्ट । उनलाई राजनीहतिा पयाउनेप्रदीप हगरर िुनिुुदाँो रिछे । फलस्वरूप उनले चार-पााँच वषसिम्ि नेपाली
काङ्ग्रेिको भ्रातृिङ्ग्गठननेपाल िहिला िंघिा केन्रीय िदस्य भएर काि गररिकेकी रहिछन्। तर, पहछ आफ्नो पेशािा
फकेकी रहिछन।् िलाई पहन राजनीहतिा पयाउनेबाबरुाि भट्टराई नैिुनिुुन््यो। िालिम्ि राजनीहतिा नैलाहगरिके ो छु।
कुरा गदै जााँदा उनलाई पहन आरोप लागेको छ, प्रदीपलाई हबगाने िान्छे भारती हिलवाल िो । िलाई पहन त्यिी आरोप
लगाउाँदैभन्थेबाबरुािलाई हबगानेहिहिला यहि िो । उनलाई पहन पार्टीहभर िनी-िम्भ्रान्त िहिला भनेर लाञ्छना
लगाउाँथेर िलाई पहन िरेो पार्टीहभर बजु वसुा भन्दैआएका छन्। प्रदीपजीको दिेान्तपहछ कहतपयलेभन्नेगरेको िन्ुथै-
भारती हिलवाललेप्रदीपको स्वास््यिा ख्याल राहखनन्, िाँगैबहिनन्। भारतीलेहचत्त दखु ाएर िलाई भन्नेगहथसन्,
प्रदीपजीको रेखदेख त उनले गदै नै आएको िो । अझ पञ्चायतकालिा उनले रेहियो नेपालिा र अन्य दईुथरी काििरूिा
भ्याइनभ्याई िंलग्न भएर प्रदीपजीिाथैछोराको लालनपालन पहन गरेकी िुन्। प्रजातन्रको पनुस्थासपनापश्चात्लािो
िियिम्ि यएूनको नेपाल र हवदशे हस्थत कायासलयिरूिा काि गदासपहन उनलेप्रदीपजीको खानपान, आवाि र
यातायातजस्ता खचसिरू हनरन्तर रूपले व्यिोररहदएकैिुन्। िो, प्रदीपजीको उनीिाँग ठाकठुक पदासउिन आफैघर छोिेर
जानिुुन््यो । त्यहतबेला भारतीलेकुनैप्रहतहिया हददाँनैहथन्। जब प्रदीपजी आफैफकेर आउनिुुन््यो, त्यहतबेला उिााँलाई

भारतीलेििजैस्वीकानेगहथसन्। अथासत्उिााँिरूबीचको िम्बन्ि परम्परागत पररवारहभरको जस्तो हथएन, जिााँ िहिनौं
लोग्ने-स्वास्नी नबोलीकन आफ्नो द्वन्द्व र रीिलाई पोको पारेर बस्थे, के िी नभए जस्तो गरेर । वास्तविा िैले पहन
पञ्चायतकालिा बाबरुाि भट्टराईलाईपालेकैिो। आफ्नो घर आफैलेबनाएकैिो । १३ वषसिम्ि पपुचोक इहञ्जहनयररङ्ग
र्कयाम्पििा पढाएकैिो । जनयद्धु शरूु भएपहछ पढाउन छोिेको हथएाँ। त्यिपहछ ि हनरन्तर राजनीहतिा लागे।
िलाई प्रदीपजीको िबैभन्दा िनपनेगणु उिााँकोपारदशीजीवनशलै ीिो। िलाईहवश्वाि छ, कुनैिहिला, अझ पढेलेखेका,
बहुद्धजीवी, व्यविायी र राजनैहतक िहिलालाई उिााँले कहिपयै उपेक्षा गनसुभएन। उिााँििज, िरल र आत्िीय भावना
भएको व्यहक्तत्व िुनिुुन््यो । उिााँको वचै ाररक उचाइिा कुनैघिण्िीपना, पाखण्िीपना हथएन । िेरो आफ्नै पार्टीका र
एिालेका केिी नेतािरूलेजनआन्दोलन र जनयद्धु का उपलहधििरू, िलू तः राज्य पनुिंरचनाका हवषयिरू, जस्तै-
पहिचान र अहिकारको आिारिा िङ्ग्घीयता पयाउनेकािलाई ओझले िा पानसखोज्दा उिााँलेनेपाली काङ्ग्रेि भएर
पहन त्यििा दृढतापवूकस वकालत गनसकुा िाथैिाथ पहन हदनिुुन््यो ।
तर फे रर पहन प्रदीप-भारती र िािीिा हभन्नता हथयो । यद्यहप, उिााँिरू र िािीिरू पार्टीहभर ििाजवादका बारे बिि गनस
पराउाँ्यौ ाँ । तर, ििाजवाद-प्राहिको बार्टोिा उिााँिरू िहिक ििुारको बार्टो िनपराउनिुुन््यो । िािी ििाजवाद परुानो
ित्तालाई बलपूवकस ध्विं गरेर आउनेकुरािा र िविस ारावगकस ो अहिनायकत्विा हवश्वाि गद्स यौं । प्रदीपजीलेजहत िार्किस,
लेहनन, रोजाको वकालत गरेतापहनउिााँलेनेपाली काङ्ग्रेि पार्टी छोि्नभुएन ।उिााँलेआफ्नोपार्टीको बेहथहत, नेताको
वैचाररक िािको बारेिा जहत
बोले तापहन उिााँलाई उिााँको पार्टीले कहिपयै कारवािी गरेन । तर, जनयद्धु ताकालिा िािीलेवचै ाररक ित हभन्नता
राखेबापत िािीलाई पार्टीले छ िहिना कारवािी गन्यो । परुानो व्यवस्था ढापनको लाहग जनयद्धु को बेला केन्रीकृत,
एकीकृत, हिहलर्टेन्र्ट िाओवादीिार िािीले बोके का हथयौ । तर, शाहन्त प्रहियािा आइिकेपहछ पाँजूीवाद िुदाँै
ििाजवादिा जानेनयााँिंरचना हनिासण गनसका लाहग नयााँवकै हपपक पार्टी बनाउनपरट्ट िािी लाग्यौ ाँ । यिरी िािीले
िाओवादी पार्टी त्याग्यौाँ। त्यस्तैनयााँिंहविान बनाउाँदा प्रदीपजीलेयो पणूसछैन भनेर त्यििा िस्ताक्षर गनसिान्नभुएन
यद्यहप उिााँको पार्टीका िबैले िस्ताक्षर गरेका हथए । तर, उिााँलेपार्टी र िदन भनेछोि्नुभएन। जबहक बाबरुाि भट्टराईले
यो िंहविान आिा हगलाि खाली, आिा भररएको भन्दैिंहविानिािस्ताक्षर गनसुभयो । तर, िाओवादीपार्टी त्याग्नभुयो
र िाथै िदन पहन त्याग्नभुयो । प्रदीपजी कहिलेपहन कायसकाररणी पदिा जान चािनभुएन, जबहक बाबरुाि
प्रिानिन्रीििते िुनभुयो र ि िन्री ।
स्वभावतः प्रदीपजी बढी हवन्दाि स्वभावको िुनिुुन््यो । उिााँ बढी िाहिहत्यक, रहिक, आत्िीय, बहििखसु ी र
बिुप्रहतभाशालीिुनिुुन््यो ।पर्टक-पर्टक घर छोिेर फे रर घर फकस ने आदशसवादी नेता। जनता र कायसकतासबीच रिाउने नेता
। पद र पावरिा ध्यान नहदने नेता तर देश, ििाज, पार्टीलाई िचेत र िद्बुहद्ध हदइराख्ने नेता ।

ि पनुः दोिो-याउन चािन्छु, अहिले देश वैचाररक, राजनीहतक, आहथसक र िािाहजक रूपिैिङ्ग्कर्टिा छ । यहतबेला
out of box िोच्ने उिााँजस्तो नेताको खााँचो छ । गहणतिा िार िोइन, हवचारलेभररपूणसनेताको खााँचो छ । िािी
आफैं पहन कहठन यारािा छौं । परुानोपार्टीबार्ट योदशे बन्न िहुस्कल छ ।िािीनयााँवकै हपपक पार्टी बनाउाँदैछौं । कहिले
ओरालो कहिलेउकालोिुदाँैअगाहि बढ्दै छौं । ठीक यिी िियिा हप्रय प्रदीपजीलाई िािीले िेरै िहम्झरिेका छौं । देशले
त झन्िहम्झराखके ो छ भन्दा अहतशयोहक्त निोला ।