• अहिलेको यो िािौ मिाहिवेशनलाई हकन एकिाको मिाहिवेशन भहनएको िो ? र,
  महिलाको िन्दभुमा यिका हवशेषिा केछन्?
  २१ वर्षपछि हुन लागेको यो महाछिवेशनको छवछशष्ट महत्व ि । यो र राछरिय महाछिवेशन बाह्य राजनै
  छिक द्वन्द्द्वको पष्ठृ भछूमका अछिरर क्त जनयद्धु का उपलछधिहरु गणिन्द्र, िमषछनरपेक्षिा, संघीयिा, आछि
  कुराहरुलाई वजुषवुािेख्नेर छनर्ेि गनेएउटा छवचारका छवरुद्ध राछरिय िथा अन्द्िराछरिय शछक्त सन्द्िलुनका
  आिार मा ठोस पररछथथछिको ठोस छवश्लेर्ण गरेर अछघ बढ्नपुिषभन्द्नेअको छवचार मध्येकुन सही र
  कुन गलि भन्द्नेकुराको छिनोफानो गनेभएको लेपछन यो महाछिवेशन महत्वपणूषि ।हाम्रोपाटीमा िेरै
  कम्यछुनष्ट पाटीहरु एकिाबद्ध भएर आएका िन्। त्यो कारणलेपछन यसलाई एकिाको महाछिवेशन
  भछनएको हो ।
  ०४८ सालको महाछिवेशनलेसैद्धाछन्द्िक रुपमा जनयद्धु मा जानेछनणषय पाररि गरेको छथयो । यसलाई
  के हीलेहल्का ढङ्गलेछलनेर क्राछन्द्िकारी पंछक्तलेयसलाई catalyst को रुपमा प्रयोग गनेकाम भयो ।
  र, २०५२ सालमाहाम्रोपाटी ित्कालीननेक पा (माओ वािी) कोनेित्ृवमा भएकोिश वर्ेजनयद्धु मा
  मछहलाको उभार अनपेछक्षि ढंगलेबढेर अयो । उनीहरुको चेिना थिरमा वछृद्ध, सामन्द्िवािी जीवन
  प्रणालीबाट सामछूहक जीवन प्रणालीमा रुपान्द्िरण हुन हुन पग्ुयो । मछहलाहरुको व्यछक्तगि क्षमिालाई
  प्रथफुटनहुननछिनेसामन्द्िवािी संथकृछिलेमछहलाहरु कुछठठि छथए। जनयद्धु लेमछहलाको अवथथा छनजी
  भान्द्िाबाट सवषव्यापी राजनैछिक उद्देश्य प्राछिको लाछग सामछूहक जीवन प्रणालीमा बिछलछियो ।
  मछहलाको छवर्य आफैं पछन पछहचानको छवर्य बनेको ि, पाटी छभर पछन सोही अवथथा ि।
  मछहलाहरुको त्याग र िपथया अछन बछलिानको संरक्षण खोई ? भन्द्नेप्रश्न पेछचलो बन्द्िैगएको ि । छहजो
  उच्च त्याग र बछलिान गनेमछहलाहरुको अवथथा झन्छवकराल बछनराखेको ि।उनीहरुलाई राजनैछिक
  र वैचाररक रुपलेनैरक्षा गनषपुनेअवथथा सजृ ना भएको ि। त्यसैलेयी समग्र छवर्यमा गहन िलफल हुने
  भएकालेसो अथषमा यो सािौं महाछिवेशन महत्वपणूषि ।
  क. प्रचण्ड, क. बाबनराम र क. नारायणकाजी श्रेष्ठ पक्षिरिरुलाई हनहिि िङ्््यामा
  मिाहिवेशनमा पठाउनेभन्नेचचाुछ हन ? हकन त्यिो गनुनपयो?
  हाम्रो पाटीबाट एउटा समहू (छकरण) चोइछटएर गएको अवथथामा यो महाछिवेशन एकिाको महाछिवे
  शन बन्द्न पग्ुयो । िईु लाइन संघर्षचके को अवथथामा त्यसलाई व्यवछथथि गनेसवालमा अछिकिम
  जनवािको अभ्यास हाम्रोपाटीमाहुनपग्ुयो ।उनीहरुपाटीबाट अलग भइसके पछि आन्द्िररक चनुाव गरेर
  जानपुनेअवथथापछन िैन। त्यसैलेयथिो गनषुपरेकोहो। कम्यछुनष्टपाटीमा प्रायःथवच्िन्द्ि खालेप्रजािन्द्र

होईन छनिेछशि (guided democracy) खालको हुन्द्ि । यो महाछिवेशनमा छवचार को एकिा हुनेि,
कसैकोहारजीि वाएक नम्बर िईुनम्बरको कुराहोईन। योएक प्रकारलेछवचार को चनुाव पछनहो िर
परम्परागि चनुावको कुरा गरेजथिो यो महाछिवेशन भनेहोईन ।
कोहचला राज्य िहमहिलेि न्यूनिम ३३%महिला प्रहिहनहि पठाउनेकनराको हनणुय गररिक्यो
अरु राज्य िहमहिको बारेमा यिााँलाई के िी जानकारी छ ?
मछहला प्रछिछनछि पठाउनेकुरा गिाषकै यौ मछहलालाई िम्की छिइएको पछन अपष्टु समाचारहरु बाछहर
आएका िन्। यथिा कुराहरु आउनालेपछनहाम्रा मछहला कायषकिाषहरुपलायनहुिुँैगएकाहुन्।हामीले
रक्षा गनष सछकराखेका िैनौं। राज्यसत्ता, सरकार र कमषचारीिन्द्रमा ३३% सहभागीको अविारणा
ल्याईयो । िर कम्यछुनष्ट पाटीछभर ३३% छलनेवानछलनेभन्द्नेसैद्धाछन्द्िक प्रश्न खडा भएको ि । हामीले
पहलकिमी छलनेबेला यही हो । छवचार अनसुारको संगठन नहुनालेपछन यी समथया िेछखएका हुन्।
त्यसकारण, यो महाछिवेशन असाध्यैसामररक महत्वको छवर्य भएको ि । पाटीको नीछि अनरुुप एक
छिहाई संख्यामा मछहला कमरेडहरुकोउपछथथछि हुन्द्ि भन्द्नेमा म छवश्वथि ि ।

• महिलाको पक्षमा ल्याउन यो मिाहिवेशनमा यिााँिरु कहिको िफल िुननभएको छ ि ?
  हामीलेछवचारमा आएको समावेशीको अविारणालाई छवछिमा ल्याउन सफल भएका िौं । पाटीबाट
  प्रारछम्भक गाउुँसम्मेलनमा प्रछिछनछि पठाउुँिा कम सेकम एकजना मछहलाहुनपुनेभन्द्नेसहमछि भएको
  ि । गाछवसिेछख कछमछटका अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, सछचव, कोर्ाध्यक्ष, जथिा कायषकारी पिहरुमा १ जना
  अछनवायष गरी कम्िीमा २ जना मछहला हुनपुनेबनाईएको ि । न्द्यनुिम ३३% मा जोड छिनेभन्द्ने
  समझिारी बनेको ि । मनोछनिमा ५०% मछहला राख्नपुनेभन्द्नेपछन समझिारी भएको ि ।
  महाछिवेशनमा जानेमनोछनि मछहलाको सङ्ख्या छसद्धान्द्ििः ३३ िेछख ५०% पयुाषउन सफल भएका
  िौं । जनयद्धु को बेला सामछूहक जछवन प्रणालीलेमछहलालाई िेरैऊजाषछिएको छथयो । जव हामी फे रर
  शाछन्द्िपणूष आन्द्िोलनमा आयौं िर साङ्गठछनक संरचना भनेयद्धु कालीन नैि । चनुावमा हामी
  प्रछिथपिाषमा पछुगसक्यौं िर पाटीछभर चाछहं मनोछनिहरु नैहावी िन्। त्यसकारण पछन अछहलेको
  महाछिवेशन महत्वपणूषि । त्यसलाई करेक्शन गनषखोजेका िौं। छबछिमा हाम्रो हथिक्षेप जारी ि ।
  महाछिवेशनलेमछहलाका बारेका केपाररि गिषत्यो चाछह हामीलेहेनषबाुँकी नैि ।
• िर अरु पार्टीमा ि २५% भन्दा बढी महिला ििभागी भएको देहिन्छ भने एनेकपा
  माओवादी मा १२% मात्र देहिन्छ यिको मूलकारण के िोला ?
  रुप र सार नछमलेको नैकमेन्द्ट आयो छन ि । पाटीलेमछहलाको मद्दुालाई प्रमखु रुपमा उठाएको ि । िर
  रुपमा मछहलालाई मख्ुय छजम्मेवार िहमा पऱ्ुयाउन सके को िैन।
• अहिलेकहिको िड्यामा मिाहिवेशनमा ििभागी िुाँदैछन्? त्यिमा महिलाको ि्या
  कहि िुन्छ ?
  ३ लाख पाटी सिथयमध्ये४ हजार जना महाछिवेशनमा सहभागी हुििै न्जसमा ३३% मछहला लैजाने
  कुरा ि। सबैछववरण प्राि भइसके को िैन।
  गाउाँको िन्दभुलाई िेनेिो भनेअन्य पार्टीको िनलनामा एनेकपा (माओवादी) छ । का
  महिलािरु बढी जागरुक, िचेि र क्षेत्रीय प्रगहिशील र चलाि छन्। उनीिरु महिला हवचार,
  क्षमिा र प्रस्िनहिको हििावलेअगाहड छन्िर उनीिरु भन्दा कम क्षमिावान महिलालाई पहन
  अन्य र हजनैहिक दलिरुलेअहल माहथल्लो कहमर्टीमा नैस्थान हदएको देहिन्छ । िी
  महिलािरुलाई उहचि पदमा स्थापना गनुकेगनुिहकएला?
  हामी मछहलाहरुलेहाम्रैपाटीका अन्द्य जवस मोचाषको भन्द्िा छभन्द्नैिररकालेसोचेका िौं। प्रत्येक पणूष
  बैठक भन्द्िा गिैन अगाछड हामीहाम्रो बैठक बथिौ । इथयहूरुलाई कसरीउठाउनेभन्द्नेबारेकायषछवछि िय
  गनषहामी बथिौ । छविानलाई अन्द्िीम रुप छिनभुन्द्िा अछघ बैठक राखेर त्यसमा िलफल गरेका िौं।
  पररणाम आउन के ही समय कुनषुपछनपिष। अछहलेकोिथिावेजलेपछनहामीलाई साथ छिएको ि । यसले
  जािीय, क्षेरीय, लैङ्छगक समथयालाई सम्बोिन मार गरेको िैन, सवषहारा अछिनायकत्व िव मार
  गछहरो रुपमा अछभव्यक्त गनषसछकन्द्ि जब अछिकिम जनवािको अभ्यास गनषसछकन्द्ि भन्द्नेभाव व्यक्त
  गरेको ि। मछहलाहरुलाई अछिकिम जनवाि चाछहएको ि । एउटा उच्च जािको भछनएकी छशछक्षि र
  छहन्द्िूमछहलानैनेपाली समाजमाउत्पीछडि छिन भनेगररब िछलि मछहलाकोहालि केहोला ? यो रणनै
  छिक छवर्य पछन हो। सािौ महाछिवेशनलेजनवािको छवर्यलाई छवशेर् ध्यान छिएको िेछखन्द्ि । राज्य
  पनुसंर चनाको कुरा गिाषपाटीलाई पछन पनुसंरचना गनषपुनेकुरा आएको ि । त्यसमा हाम्रो कुरा केि
  भनेजािीय, क्षेरीय मछुक्तसुँग मछहला मछुक्तको प्रश्नलाई अगाछड बढाउन सछकयो भनेमार मछहलाको
  समग्र मछुक्त सम्भव प्रश्न िाुँज्नछमल्िैन। जािीय, लैङ्छगक उत्पीडनहरुमध्येमाछथकोउत्पीडन यी सबैको
  आमाहो। मछहलाको छवर्य आफैपछनपछहचानको छवर्य बनेको ि। छकनभनेसमाज छवकासको क्रममा
  पछन वगीय समाजको उत्पछि मछहला उत्पीडनसुँगैिेखापयो । मछहलामाछथको छहसं ा र असमानिाको
  हल नभए सम्म वगषछवहीन समाजको छनमाषण हुन सक्िैन। लैङ्छगक प्रश्न अव वगीय प्रश्नकोहाराहारीमा
  आईसके को ि । यद्यछप, कम्यछुनष्टपाटीलेत्यसलाई परुैथवीकार । त्यो छहसावलेवगीयपछि िलैङ्छगक
  उत्पीडन त्यसपछि जािीय र क्षेरीय उत्पीडनको सवाल आउुँि । यसथषपछन मछहलाको प्रश्नलाई
  िीघषकालीनरुपमा छलनपुिष।पाटीमा मछहलाको प्रछिछनछित्व िल्लो िहिेछख माछथल्लो िहपी.वी सम्म
  छथयो अव महाछिवेशनमा मछहलालाई माछथल्लो कछमटीमा पछन पऱ्ुयाउनेछवर्यमा िलफल हुनपुिष।
  भनेपहछ िािौं मिाहिवेशनपहछ महिलािरुलेके िी नयााँकनरा पाउनेआशा रा्नेिुन्छ ?

छवल्कुल । हामी छवश्वथि िौं ।
िपााँई िािौं मिाहिवेशनमा महिला बालबाहलका र अपाङ््गिरुको आवस्थापन िहमहिको
िंयोजक िुननिुन्छ त्यिको ियारी किरी अगाहड बढेको छ ?
महाछिवेशन हलबाट नछजकै आवास, ट्वाईलेटको व्यवथथा र बथनेठाउुँमा सञ्चार र श्रव्यदृरयका
सामग्रीहरुको केव्यवथथा हुनसक्ि त्यो गनेकुरा भएको ि । बाल बच्चाहरुलाई पछन त्यहाुँवािावरण
सहज होस्भन्द्नेअछभप्रायलेखेलौनाहरुको व्यवथथा रपयाषि मारामा खेल्नेठाउुँको प्रवन्द्ि छमलाईएको
ि ।
र हवरामी, अपाङ््ग र महिलाको लाहग कस्िो व्यवस्था छ ?
यािायािको व्यवथथा गनेिुट्टैसछमछि ि। त्यस कारण सबैसछमछि अलग अलग नभई एक अकाषका
परूकको रुपमा काम गरररहेका िन्। थवाथ्य सछमछि, मेस सछमछि आछिलेयसलाई व्यवथथापन गिष।
हवकहिि देशदेहि िाम्रो जस्िो अल्पहवकहिि देशमा महिला हिंिाका िमाचारिरु व्यापक
रुपमा आईरिेका छन्। नेपालमा महिला हिंिा बढ्ननका कारण केलाई मान्ननिुन्छ ?
पछहलो, ि सङ्क्रमणकाललेमछहला छहसं ालाई बढाईरहेको ि । यो कसैका लाछग पछन राम्रो होईन ।
अको, छहसं ाको थवरुप भनेको मान्द्िेका चेिनाको छवकासमा आएकोपररविषनहो । छमछडया माफषि्पछन
यी कुराहरु बढी बाछहर आएका िन्। यो सकारात्मक पक्ष हो । िेस्रो, नीछिको कारण पछन मछहला
छहसं ाका कुराहरु चचाषमा बढी आएका िन्। प्रिानमन्द्रीलेमछहला छहसं ाको मद्दुालाई मौछखक रुपमा
आएको भए पछन कायाषन्द्वयन गनषछनिेशन छिनभुएको ।

साभरः आठ माचष, पणूाङष ्क १४, पर्ु/माघ २०६६
प्रकाशकः छिछमला यमी थापा